Canalblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
Le bar à poèmes
9 décembre 2024

Oswald von Wolkenstein (1376/1378 – 1445) : « Il se trouva qu’à l’âge de dix ans... » / « Es fügt sich, do ich was von zehen jaren alt... »

Portrait d'Oswald von Wolkenstein, dans le manuscrit d' Innsbruck de 1432

 

Il se trouva qu’à l’âge de dix ans

je voulus connaître le monde.

Dans la pauvreté et à l’étranger, dans maints pays chauds et froids,

chez les chrétiens, les orthodoxes,  les païens j’ai séjourné.

Trois pfennigs dans la bourse et un petit morceau de pain,

voilà ce que j’emportai de chez moi  en route pour la misère.

A cause de faux amis j’ai depuis

perdu plus d’une goutte de sang,

si bien que je crus mourir plus d’une fois.

J’allais à pied, comme un pénitent, jusqu’à ce que

mon père mourut, bien quatorze ans durant, et jamais je n’eus de cheval,

sauf un, un cheval aubère, qu’à moitié je volai, à moitié enlevai.

Et de la même façon, j’en fus malheureusement débarrassé.

Je fus courrier, cuisinier, pour sûr, et même palefrenier.

J’ai également manié les rames, et ce fut bien pénible,

jusqu’en Crète, et ailleurs aussi, puis de retour.

Un simple sarrau était souvent mon meilleur vêtement.

 

En Prusse j’allai, en Lituanie, chez les Tartares, en Turquie, par-delà les mers,

en France, en Lombardie, en Espagne, avec les armées des deux rois

(j’étais mené par l’amour, mais c’était à mes propres frais !)

avec Ruprecht et Sigismond, tous deux portant l’aigle dans leurs armes.

Le français, le maure, le catalan, le castillan,

l’allemand, le latin, le wende, le lombard, le russe et le roman,

ces dix langues, j’ai utilisées quand c’était nécessaire.

Je pouvais aussi racler de la vieille, jouer du tambour, battre la timbale et 

     siffler 

J’ai vogué autour d’îles, de péninsules et autours de maints pays,

sur de grands bateaux qui me sauvèrent des affres de la tempête .

C'est ainsi que j’ai navigué à toute allure sur toutes les mers, de bas en haut et

     de haut en bas.

La mer Noire m’apprit à m’accrocher à un tonneau

quand par malheur mon brigantin se brisa.

J’étais à cette époque marchand, cependant je m’en sortis vivant et en

     réchappai,

moi et un Russe ; dans l’affaire je perdis mon capital en même temps que les

     intérêts

au fond de la mer ; mais moi je nageai jusqu’à la rive.

 

La Reine d’Aragon était belle et délicate.

Devant elle je m’agenouillai tout à sa dévotion, et je lui tendis la barbe.

De ses petites mains blanches elle y accrocha un petit anneau fin

et elle dit amicalement : « Non maiplus dis ligaides. »

De ses propres mains elle me perça aussi les oreilles

avec une petite aiguille de laiton jaune

et, comme c’était là-bas la coutume, elle me mit dedans deux anneaux.

Je les portais longtemps : on les appelle là-bas « racaides »

Aussitôt je rendis visite au roi Sigismond, où je le trouvai.

Il resta bouche bée et se signa quand il me reconnut ;

il me cria immédiatement : « Que me montres-tu là comme colifichets ? »

et il me demanda amicalement : « Les anneaux ne te font pas mal ? »

Les femmes et les hommes me regardèrent en riant.

Il y avait là à Perpignan neuf personnalités de sang royal,

et leur pape avait nom Pedro de Luna,

le roi de Rome était le dixième ; et il fallait encore ajouter la Dame de Prades.

 

Ma vie insensée, je voulus la changer, c’est vrai,

et je vécus alors deux années entières comme un demi-moine.

Le début était plein de dévotion et de recueillement,

et l’amour ne m’avait pas gâché la fin.

Je chevauchais, cherchant jeux de chevalerie,

et servait une dame – dont je tairai le nom.

Pourtant celle-ci ne voulut pas me témoigner la moindre grâce,

jusqu’au moment où le froc me rendit fou.

Tout m’était facile

tant que le manteau à capuchon me couvrait de ses pans.

Pour sûr ni avant ni après nulle jeune fille ne m’accorda tant de faveurs

en écoutant les douces paroles que je lui disais.

Immédiatement ma dévotion passa par la lucarne

quand dans la brume je jetai le froc.

Depuis j’ai livré maints combats pour conquérir le bonheur en amour,

pourtant ma joie est presque morte de froid.

 

Ce serait presque trop long si je voulais vous conter toutes me souffrances.

Pourtant avant tout me torture une noble bouche rouge

qui m’a blessé le cœur presque jusqu’à la mort amère.

Quand je me tenais devant elle, mon cœur était inondé de sueur ;

mon visage devenait rouge puis blême,

quand je rendais mes devoirs à la délicate jeune fille.

A force de frémir et de soupirer je ne sentais plus mon propre corps

comme s’il s’était consumé.

Souvent l’épouvante me faisait fuir loin d’elle,

à deux cent milles de là, et jamais je ne reprenais espoir.

Le gel, la pluie, la neige ne m’ont pas tant glacé

que le soleil de ma bien-aimée n’ait pu m’enflammer.

Quand je suis près d’elle, je perds la mesure et le juste milieu,

Ainsi, à cause de la bien-aimée, je dois, loin de chez moi, aller par les chemins,

où il n’y a pas d’aide, et ce, jusqu’à ce la grâce remplace la haine.

Ah ! si elle m’aidait, ma souffrance deviendrait bonheur !

 

Quatre cent femmes ou plus j’ai vues à Ios

(elles habitaient sur cette petite île) et pas un seul homme.

Jamais on ne vit plus beau chef-d’œuvre dans une salle !

Et pourtant, aucune d’elles ne pouvait se comparer à cette femme.

Elle, à cause de qui je porte sur mon dos un lourd poids,

 ah Dieu ! si elle connaissait seulement la moitié du fardeau de mes

     souffrances,

comme ma tristesse diminuerait, quels que soient mes tourments,

et je pourrais espérer qu’elle ait pitié de moi.

Lorsque loin d’elle je dois souvent me tordre les mains,

lorsque au prix d’une grande souffrance je suis privé de son salut,

lorsque matin et soir je ne peux trouver le repos dans mon sommeil,

je conte mon chagrin à ses frêles bras blancs.

Vous jeunes gens et jeunes filles qui connaissez l’amour, pensez à ma

     souffrance,

songez quel était mon état d’esprit quand la douce dame me donna sa

     bénédiction d’adieu.

Sur mon honneur, si je savais que je ne la reverrai jamais

les larmes brûleraient souvent mes yeux.

 

J’ai maintenu vécu quarante ans – moins deux –

dans une folle agitation, en composant toutes sortes de poésies et de chansons.

Il serait grand temps que j’entendisse retentir

dans un berceau les cris de mon propre enfant légitime.

Pourtant jamais je ne pourrai oublier

celle qui dans cette vie m’a élevé l’âme.

Dans le monde entier, je ne trouverai sa semblable.

Aussi crains-je beaucoup les aboiements des épouses.

Plus d(un homme sage, à qui j’avais plu par des chants libertins,

m’a demandé mon jugement et mon conseil.

Moi, Wolkenstein, si je vis vraiment de façon bien peu raisonnable,

c’est que depuis longtemps je sui en harmonie avec le monde.

Et je vois bien que je ne sais pas quand je dois mourir,

et que nulle autre splendeur ne me suivra que le fruit de mon œuvre.

Si j’avais servi Dieu selon son commandement,

je ne craindrais pas maintenant les flammes de l’enfer.

 

 

Traduit du moyen-haut allemand par

Danielle Buschinger, Marie-Renée Diot

et Wolfgang Spiewok

In, « Poésie d’amour du Moyen Age allemand »

Union Générale d’Editions (10/18), 1993

 

Es fügt sich, do ich was von zehen jaren alt,

ich wolt besehen, wie die werlt wer gestalt,

mit ellend, armüt mangen winkel, haiss und kalt,

hab ich gehawt bei cristen, Kriechen, haiden.

Drei pfenning in dem peutel und ain stücklin brot,

das was von halm mein zerung do ich loff in not.

von fremden freuden so hab ich manchen tropfen rot

 gelassen selder, das ich  wand verschaiden.

Ich loff ze füss mit werer büss, bis das mir starb

mein vatter zwar, wol vierzen jar, nie ross erwarb,

wann aines roupt, stal ich halbs zu mal mir valber varb

und des geleich schied ich da von mit laide.

Zwar renner, koch so was ich doch und marstaller,

auch an dem füder zoch ich zu mir, das was swër,

in Kandia und anderswo ; auch widerhar,    

vil manchen kittel was mein bestes klaide.

 

Gen Preussen, Littwan, Tartarei, Turkei uber mer,

gen Frankreich, Lampart, Ispanien mit zwaien kunges her

traib mich die minn auf meines aigen geldes wer :

Ruprecht, Sigmund, baid mit des adlers streiffen,

franzoisch, mörisch, katlonisch und kastilian,

teutsch, latein, windisch, lampertisch, reuschisch und roman,

die zehen sprach hab ich gebraucht, wenn mir zerran ;

auch kund umbfarn insel und arm, manig land,

auff scheffen gros, der ich genos von sturmes band,

des hoch und nider meres gelider vast berant :

die swarzen see lert mich ain vas begreiffen,

Do mir zerbrach mit ungemach mein wargatein,

ain koufman was ich, doch genas ich und kom hin,

ich und ain Reuss ; in den gestreuss houbgüt, gewin,

das sucht den grund und swam ich zu dem reiffen .

 

Ain künigin von Aragon was schon und zart,

da für ich kniet zu willen, raicht ich ir den bart,

mit hendlein weiss bant si darein ain ringlin zart

lieplich und sprach : « non maiplus dis ligaides »

Von iren handen ward ich in die oren mein

gestochen durch mit ainem messin nädelein,,

nach ir gewonheit sloss  si mir zwen ring dorein,

die trüg ich lang, und nennt  mart si raicades.

Icht sücht ze stund künig Sigmund, wo ich in vand,

den mund er spreutzt und macht ain kreutz, do er mich kant,

der rüfft mir schier : « du zaigest mir hie disen tant, »

freuntlich mich fragt ; « stün  dir die ring nicht laides ? »

Weih und ouch man mich schauten an mit lachen so ;

neun personier kuniklicher zier, die waren da

ze Parpian, ir babst von Lun, genant Petro,

der Romisch künig, der zehent und die von Praides.

 

Mein tummes leben wolt ich verkeren, dast ist war,

und ward  ain halher beghart wol zwal ganze jar ;

mit andacht was der anfangk sicherlichen zwar,

hett mir die minn  das ende nicht erstöret.

Die weil ich rait und süchet ritterliche spil

und dient zu willen ainer frauen, des ich hil,

die wolt mein nie genaden ainer nussen  vil,

bis das ain kutten meinen leib bedoret.

Vil manig ding mir do gar ring zu handen  ging,

do mich die kappen mit dem lappen umbefing,

zwar vor und seit mir nie kain meit so wol verhing,

die mein wort schnür, die andacht für zum gibel aus,

do ich die kutt von mir do schutt in nebel rauss,

seid hat mein leib mit leid vortreib  vil mangen strauss

gelitten, und ist halb mein freud erfröret.

 

Es wër zu lang, solt ich erzellen all mein not,

ja swinger mich erst ain ausserweltes  mündlt rot,

da von mein herz ist wunt bis in der bittern tod ;

vor ir mein leib hat mangen swaiss berunnen.

Dick rot un blaich hat sich verkert mein angesicht,

wann ich der zarten dieren hab gewunne phlicht,

vor zittern, seuszen  hab ich offt emphunden nicht

des leibes mein, als ob ich wer verbrunnen.

Mit grossem schrick zo bin ich dick zwaihundert meil

von ir gerrösst und nie getrösst zu kainer weil ;

kelt, regen, snee tet nie so we mit frostes eil,

ich brunne, wenn mich hitzt die liebe sunne.

Won ich ir bei, so ist unfrei mein mitt und mass,

von ainer frauen so müss ich pawen ellend strass

in wilden rat, bis das genadt lat iren hass,

und hulf mir die, mein trauren käm zu wunne.

 

Vierhundert weib und mer an aller manne zal,

wand ich ze Nio, die wonten in der insell smal ;

kain schöner  pild besach  nie mensch in ainem sal,

noch mocht ir kaine disem weib geharmen.

Von der ich trag auff mein rugk ain swëre hurd,

ach got,  wesst si doch halbe meines laides burd,

mir wër vil dester ringer offt, wie we mir wurd,

und het geding, wie es ir müsst erbarmen.

Wenn ich in ellend dick mein hend offt winden müss,

mit grossem  leiden tün ich meiden iren grüss,

spat und  ouch frü mit kainer rü so slaff ich süss,

das klag ich iren zarten weissen armen.

Ir knahen, maid, bedenckt das laid, die minne phlegen,

wie wol mir wart, do mir die zart bot iren segen,

zwar auff mein er, wesst ich nicht mer ir wider gegen,

der müsst mein oug in zâhern dick erbarmen.

 

Ich han gelebt wol vierzig jar leicht minner zwai

mit toben, wüten, tichten, singen mangerlai ;

es wër wol zeit, das ich meins aigen kindes geschrai

elichen hort in ainer wiegen gellen.

So kan ich der vergessen nimmer ewiklich,

die mir hat geben mut uff disem ertereich ;

in aller werlt kund ich nicht finden tren gleich,

auch fürcht ich ser elicher weibe bellen.

In urtail, rat vil weiser hat geschätzet mich,

dem ich gevallen han mit schallen liederlich.

Ich, Wolkenstein, leb sicher  klain vernünftiklich,

das ich der werlt also lang beginn zu hellen.

Und wol bekenn, ich wais nicht, wenn ich sterben sol,

das mir  nicht  scheiner  volgt wann meiner berche zol,

het ich dann got zu seim gebott gedienet wol,

so forcht ich klain dort haisser flamme wellen.

 

Des Minnesangs Frühling.I

Nouvelle édition revue par H.Moser et H. Tervooren.

37ème édition, Stuggart, 1982

Poème précédent en moyen haut-allemand :

Walther von der Vogelweide : « Las, où se sont enfuies toutes mes années !... » / « Owê war sind verswunden alliu mîniu jâr !... » (15/09/2024)

Commentaires
Le bar à poèmes
Archives
Newsletter
108 abonnés